ریزش موی اندروژنیک (Androgenic Hair Loss) چیست؟
ریزش مو، به ویژه ریزش موی آندروژنیک، یک مشکل شایع است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد بطوری که ۳۰ تا ۵۰ درصد مردان در سن ۵۰ سالگی دچار این ریزش مو میشوند. این نوع ریزش مو، که اغلب به صورت الگوی مشخصی در مردان و زنان بروز میکند، میتواند اعتماد به نفس را کاهش داده و کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. دلایل مختلفی از جمله ژنتیک، تغییرات هورمونی و عوامل محیطی در بروز این مشکل نقش دارند. در این مقاله، به بررسی دقیق علل، علائم، جدیدترین روش‌های درمان و راهکارهای پیشگیری از ریزش موی آندروژنیک خواهیم پرداخت تا به شما در یافتن راه حل مناسب کمک کنیم.
ریزش موراندروژنیک در بین مردان بسیار رایج است که اکثرا بطور الگوهای تکراری ریزش شروع میشود و از شقیقه ها آغاز و به فرق سر میرسد که یک حالت M مانند ایجاد میکند. اما میتوان الگوهای متفاوتی را در افراد مختلف مشاهده کرد که از فرق سر یا بصورت پراکنده، موها ریزش میکنند. در آقایان معمولا پس از سن بلوغ این اتفاق میافتد اما در خانم ها بعد از یائسگی شاهد آن هستیم.
در خانم ها هم این ریزش مو را داریم اما الگوی آن با الگوی ریزش در مردان متفاوت است. در خانم ها، مو در بالای سر بسیار نازک و در قسمت میانی آن پهن میشود. خط رویش مو عقب نمیرود و به ندرت در خانم ها اتفاق می افتد.
عوامل مرتبط
رشد مو از زیر پوست در ساختارهایی به نام فولیکول شروع میشود. هر تار مو معمولاً بین ۲ تا ۶ سال رشد می کندو بعد از آن چند ماه به حالت استراحت میرود و میریزد. این چرخه زمانی شروع می شود که فولیکول شروع به رشد موهای جدید کند. آندروژن ها به کنترل این چرخه کمک می کنند اما اگر فولیکول مو بیش از حد با آندروژن تحریک شود باعث کوتاه تر شدن این دوره و ریزش سریع مو میشود که نتیجه ای مانند نازک تر شدن و کوتاه تر شدن مو را بدنبال دارد.
ریزش موی آندروژنیک، به طور عمده به دو عامل اصلی مرتبط است:
ژنتیک: داشتن سابقه خانوادگی ریزش مو یکی از مهم‌ترین عوامل خطر است. ژن‌ها نقش مهمی در حساسیت فولیکول‌های مو به هورمون‌های آندروژن دارند. الگوی وراثتی آلوپسی آندروژنیک نامشخص است اما اگر از خویشاوندان نزدیک به این عارضه دچار شد به احتمال زیاد عامل خطری برای این بیماری است.
هورمون‌ها: آندروژن ها برای رشد جنسی طبیعی مردان قبل از تولد و در دوران بلوغ مهم هستند. همچنین در تنظیم رشد مو و میل جنسی هم در مردان و هم در زنان بسیار موثر است. از مهم ترین آندروژن ها میتوان به دی هیدرو تستوسترون یا همان DHT اشاره کرد.
هورمون دی‌هیدروتستوسترون (DHT) نقش کلیدی در ریزش موی آندروژنیک دارد. این هورمون به فولیکول‌های مو متصل شده و باعث کوچک‌تر شدن و ضعیف‌تر شدن آن‌ها میشود.
عوامل دیگری که می‌توانند بر ریزش موی آندروژنیک تأثیر بگذارند عبارتند از:
تغییرات هورمونی: نوسانات هورمونی در دوران بلوغ، بارداری، یائسگی و برخی بیماری‌های غدد درون‌ریز میتواند به ریزش مو کمک کند.
داروها: برخی داروها مانند داروهای شیمی‌درمانی، داروهای رقیق‌کننده خون و برخی داروهای ضدافسردگی می‌توانند باعث ریزش مو شوند.
بیماری‌های مزمن: بیماری‌هایی مانند بیماری تیروئید، دیابت و لوپوس می‌توانند بر رشد مو تأثیر بگذارند.
عوامل محیطی: استرس، آلودگی هوا، رژیم غذایی نامناسب و کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز می‌توانند در شروع ریزش مو نقش داشته باشند.
آلوپسی آندروژنیک در مردان با چندین بیماری پزشکی دیگر از جمله بیماری عروق کرونر قلب و بزرگ شدن پروستات مرتبط است . علاوه بر این سرطان پروستات، اختلالات مقاومت به انسولین (مانند دیابت و چاقی)و فشار خون بالا با آلوپسی آندروژنیک مرتبط هستند.
در زنان این شکل از ریزش مو با افزایش خطر ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هورمونی مشخص می شود که می تواند منجر به قاعدگی نامنظم، آکنه، موهای زائد در سایر نقاط بدن یا همان هیرسوتیسم و افزایش وزن شود. از جمله علت های دیگر در زنان میتوان به بارداری یا مصرف قرص های ضدبارداری که حاوی آندروژن هستند، اشاره کرد.
علائم بالینی
علائم ریزش موی آندروژنیک علائم ریزش موی آندروژنیک در مردان و زنان متفاوت است:
مردان: معمولاً با عقب‌نشینی خط رویش مو از پیشانی و ایجاد طاسی در ناحیه تاج سر شروع میشود. 
زنان: بیشتر به صورت نازک شدن کلی موها و کاهش حجم مو در کل سر دیده میشود. 
علائم مشترک در هر دو جنس عبارتند از: افزایش ریزش مو هنگام شانه زدن یا حمام کردن نازک شدن ساقه مو ، مشاهده موهای کوچک و ظریف در اطراف خط رویش مو ایجاد لکه‌های طاسی کوچک
راه های تشخیص
پزشک از شما سوالاتی راجب سبک زندگی اعم از مشغله های ذهنی و استرس و شغلتان از شما میپرسد و همچنین یک سابقه خانوادگی از شما میخواهد که آیا در افراد نزدیک خانواده دچار آلوپسی اندروژنیک شده اند یا نه. اما بطور معمول از شما آزمایش خون گرفته می شود و همچنین پوست سر را از نظر عفونت بررسی میکنند.
درمان
همانطور که اشاره شد درمانی برای ریزش مو اندروژنیک تاکنون وجود ندارد اما می توان سرعت ریزش را کندتر کرد. درمان ریزش موی آندروژنیک به عوامل مختلفی مانند شدت ریزش، سن، جنس و عوامل فردی بستگی دارد.
برخی از روش‌های درمانی رایج عبارتند از:
داروها:
ماینوکسیدیل: این دارو به صورت محلول یا فوم روی پوست سر استفاده میشود و میتواند رشد مو را تحریک کند اما با قطع آن فرایند ریزش مجددا شروع می شود.
فیناستراید و دوتاستراید: این داروها به صورت قرص مصرف میشود و با کاهش تولید هورمون DHT عمل میکند. این دارو ممکن است عوارض جانبی نیز بهمراه داشته باشد مانند کاهش میل جنسی و عملکرد جنسی.
تحقیقات نشان داده که داروهایی مثل ماینوکسیدیل و فیناستراید به برخی از افراد کمک می کند تا ریزش مو را کاهش دهند و در برخی موارد دوباره مو رشد کنند که این دو دارو تنها دارو هایی هستند که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تاییدیه گرفته اند و باید برای حداقل ۴ تا ۶ ماه مصرف شوند.
بهترین زمانی که میتوان از ماینوکسیدیل استفاده کرد افراد زیر ۳۰ سال و کسانی هستند که کمتر از ۵ سال درگیر ریزش مو هستند.
اثر این داروها نیازمند زمان طولانی میباشد و ممکن است تا ۱۲ ماه هم بطول بیانجامد.
جراحی پیوند مو(کاشت مو): کاشت مو قطعی ترین روش برای داشتن ظاهری متفاوت پس از ریزش مو اندروژنیک است که در شهر تهران در کلینیک آوا این عمل انجام می شود و می تواند بسیار موثر عمل کند. در این روش، فولیکول‌های مو از ناحیه پشت سر به روش FUE(Follicular Unit Extraction) برداشته شده و با ایجاد شکافهای ریز بر روی سر به ناحیه طاس سر پیوند زده میشوند.
لیزر درمانی: لیزر درمانی با مکانیسم تاباندن نور و انرژی با تحریک فولیکول‌های مو میتواند به رشد مجدد مو کمک کند.
پلاسمای غنی از پلاکت (PPR): این روش درمانی شامل تزریق پلاسمای غنی از پلاکت خود فرد به پوست سر است و میتواند به ترمیم فولیکول‌های مو کمک کند که در کلینیک آوا در میدان نارمک انجام می شود. همچنین روش تزریقی مزوتراپی برای متوقف کردن ریزش مو ممکن است مناسب باشد. در این روش دارو و مواد تقویت کننده مو، به طور مستقیم در پوست سر تزریق میشوند.
درمان‌های طبیعی: برخی درمان‌های طبیعی مانند استفاده از روغن‌های گیاهی، طب سوزنی و ماساژ سر ممکن است به عنوان درمان‌های مکمل مورد استفاده قرار گیرند، اما اثربخشی آن‌ها به طور کامل اثبات نشده است و این راهکارها بطور قطعی باعث جلوگیری از ریزش مو نمیشوند اما ممکن است آلوپسی اندروژنیک را به عقب بیاندازد یا اثری نداشته باشد ولی هرچقدر زودتر شروع شوند باعث به تعویق انداختن این بیماری میشود.
نکته مهم: قبل از شروع هرگونه درمان، حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید تا بهترین روش درمانی برای شما انتخاب شود.
پیشگیری
اگرچه نمی‌توان به طور کامل از ریزش موی آندروژنیک پیشگیری کرد، اما با اتخاذ برخی اقدامات میتوان سرعت پیشرفت آن را کاهش داد و از بروز عوارض جانبی بیشتر جلوگیری کرد. از بستن موها به حالت سفت خودداری کنید و تا حد امکان از وسایل حرارت دهنده استفاده نکنید. از شامپوی مناسب خودتان استفاده کنید و استفاده از مواد شیمیایی مثل رنگ مو و حالت دهنده ها اجتناب کنید.
قبل از انجام هرکاری بهتر است به یک متخصص پوست و مو مراجعه کنید. اما بطور خلاصه تغییر سبک زندگی مثل تغذیه مناسب و دور بودن از شرایط استرس زا و ورزش منظم نیز میتواند راه کاری برای به تاخیر انداختن ریزش مو باشد.
تغذیه سالم: مصرف غذاهای غنی از پروتئین، آهن، ویتامین‌های گروه B و روی میتواند به تقویت فولیکول‌های مو کمک کند.
کاهش استرس: استرس یکی از عوامل مهم در تشدید ریزش مو است. تکنیک‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن، یوگا و ورزش منظم میتواند مفید باشد.
مراقبت صحیح از مو: از استفاده بیش از حد از محصولات شیمیایی، حرارت دادن مو و شانه کردن شدید مو خودداری کنید.
کنترل بیماری‌های زمینه‌ای: درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری تیروئید، دیابت و کم‌خونی میتواند به کاهش ریزش مو کمک کند.
سوالات پرتکرار
ریزش موی اندروژنیک در چه دوره ای شروع می شود؟
با توجه به جنسیت در آقایان اکثرا بعد از سن بلوغ و در دهه ۲۰ سالگی و درخانم ها بعد از یائسگی این اتفاق میوفتد.
چه عواملی باعث ریزش مو می شوند؟
ریزش موی آندروژنیک، به طور عمده به دو عامل اصلی ژنتیک و هورمون ها مرتبط است. عوامل دیگری مانند بیماری های زمینه ای، استرس ، تغذیه ، فعالیت بدنی ، داروها ، یائسگی و بارداری می تواند اثرگذار باشد.
آیا درمان قطعی برای ریزش مو آندروژنیک وجود دارد؟
متاسفانه تا به حال درمان قطعی برای جلوگیری از این بیماری شناخته نشده اما میتوان با راه کارهایی آن را عقب تر انداخت. کاشت مو روشی بسیار موثر جهت ترمیم ظاهر بعد از ریزش مو اندروژنیک است. ریزش مو آندروژنیک چه در خانم‌ها و چه در آقایان قابل بازگشت نیست. داروها فقط با هدف کند کردن پیشروی بیماری تجویز میشوند.
از چه داروهایی میتوان برای درمان ریزش آندروژنیک استفاده کرد؟
تنها دو داروی معتبر به نام های ماینوکسیدیل و فیناستراید وجود دارند که تاییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا را دارند.
References:
- https://ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK278957/#:~:text=Male%20androgenetic%20alopecia%20(MAA%2C%20male,scalp%20and%20leads%20to%20baldness.
- https://medicalnewstoday.com/articles/pcos-and-hair-loss?form=MG0AV3#summary
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38826011/
