- میخچه و پینه: وقتی پوست در برابر فشار از خود دفاع می‌کند
میخچه و پینه شاید یکی از رایج‌ترین مشکلات پوستی باشند که افراد در سراسر جهان با آن مواجه می‌شوند. این دو ضایعه پوستی، اگرچه به نظر بی‌خطر می‌آیند، اما می‌توانند زندگی روزمره را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. تصور کنید که هنگام راه رفتن یا پوشیدن کفش‌های مورد علاقه‌تان با دردی تیز و آزاردهنده مواجه شوید؛ این همان چیزی است که میخچه و پینه می‌توانند به شما تحمیل کنند. در این مقاله، به بررسی دلایل ایجاد میخچه و پینه، تفاوت‌های آن‌ها، راه‌های پیشگیری و درمان‌های مؤثر پرداخته‌ایم. اگر با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنید یا به دنبال راهی برای پیشگیری هستید، این مقاله می‌تواند به شما کمک کند.
- میخچه و پینه چه هستند؟
میخچه و پینه نواحی سخت و ضخیم شده‌ای از پوست هستند که در نتیجه فشار مکرر و اصطکاک ایجاد می‌شوند. این فشارهای مداوم، به ویژه در نواحی‌ای از بدن که در تماس مکرر با سطوح سخت قرار دارند، باعث می‌شوند که بدن به طور طبیعی شروع به تولید لایه‌های بیشتری از پوست کند تا از لایه‌های زیرین محافظت کند. این فرآیند، هایپرکراتوز نام دارد که به معنای ضخیم شدن غیرطبیعی لایه شاخی پوست است.
میخچه: میخچه‌ها ضایعات کوچکی هستند که معمولاً در نواحی‌ای از پا که فشار بیشتری را تحمل می‌کنند مانند بالا و کناره انگشتان یا کف پا ایجاد می‌شوند. میخچه‌ها دارای هسته مرکزی هستند که این هسته ممکن است به پوست‌های عمیق‌تر نفوذ کند و دردی تیز ایجاد کند.
پینه: پینه‌ها معمولاً بزرگ‌تر از میخچه هستند و حاشیه‌های نامشخص‌تری دارند. این ضایعات معمولاً در نواحی‌ای از بدن مانند کف دست یا کف پا ایجاد می‌شوند که در تماس مکرر با سطوح ناصاف و خشن هستند.
تفاوت بین میخچه و پینه
تفاوت بین میخچه و پینهعلیرغم شباهت‌هایی که بین میخچه و پینه وجود دارد، تفاوت‌های مهمی هم دارند:
۱. اندازه و شکل: میخچه‌ها کوچک‌تر، گردتر و دارای حاشیه‌های مشخص‌تری هستند. در حالی که پینه‌ها بزرگ‌تر و حاشیه‌های نامشخصی دارند.
۲٫ موقعیت: میخچه‌ها معمولاً در نواحی فشار و اصطکاک شدید مانند بالای انگشتان پا یا کف پا دیده می‌شوند، در حالی که پینه‌ها در نواحی پهن‌تری مانند کف دست و کف پا یا پاشنه پا شکل می‌گیرند.
۳. درد: میخچه‌ها به دلیل داشتن هسته مرکزی و نفوذ به لایه‌های عمیق‌تر پوست، بسیار دردناک‌تر از پینه‌ها هستند. در مقابل، پینه‌ها اغلب بدون درد هستند مگر اینکه بسیار بزرگ شوند.
- چه کسانی بیشتر در معرض میخچه و پینه هستند؟
هر کسی ممکن است به میخچه یا پینه مبتلا شود، اما برخی از افراد به دلایل مختلف بیشتر مستعد این ضایعات پوستی هستند. از جمله:
ورزشکاران: ورزشکارانی که به فعالیت‌هایی با اصطکاک بالا مانند ژیمناستیک یا وزنه‌برداری می‌پردازند، به دلیل تماس مکرر پوست با تجهیزات ورزشی، بیشتر در معرض پینه و میخچه هستند.
افراد مسن: با افزایش سن، بافت چربی زیر پوست کاهش می‌یابد که این امر باعث افزایش فشار روی پوست و ایجاد پینه و میخچه می‌شود.
بیماران دیابتی: افراد دیابتی به دلیل اختلالات گردش خون و نوروپاتی محیطی، بیشتر مستعد ابتلا به پینه‌ها و میخچه‌ها هستند و این ضایعات می‌توانند برای آن‌ها خطرناک‌تر باشند.
افرادی که کفش نامناسب می‌پوشند: کفش‌های تنگ، نوک‌باریک یا پاشنه‌بلند می‌توانند فشار زیادی به پا وارد کنند و باعث ایجاد میخچه و پینه شوند.
- علل و دلایل اصلی ایجاد میخچه و پینه
علل ایجاد میخچه و پینه معمولاً به فشار مکرر و اصطکاک مربوط می‌شود. این عوامل می‌توانند ناشی از:
۱. کفش‌های نامناسب: کفش‌هایی که بیش‌ازحد تنگ هستند یا پاشنه‌های بلندی دارند، فشار زیادی به پا وارد می‌کنند. از طرفی کفش‌های بسیار گشاد نیز می‌توانند باعث اصطکاک زیاد شوند.
۲. جوراب‌های نامناسب یا عدم استفاده از جوراب: جوراب‌های ضخیم یا پشمی که باعث اصطکاک بیشتر می‌شوند و عدم استفاده از جوراب هنگام پوشیدن کفش، هر دو می‌توانند منجر به ایجاد این ضایعات شوند.
۳. پابرهنه راه رفتن: راه رفتن بدون کفش روی سطوح سخت نیز باعث افزایش فشار و اصطکاک روی پوست پا می‌شود.
۴٫ فعالیت‌های مکرر: دویدن، پیاده‌روی طولانی‌مدت و ایستادن‌های مکرر همگی عواملی هستند که فشار روی پاها را افزایش می‌دهند.
۵. شرایط خاص پزشکی: برخی بیماری‌ها مانند آرتریت روماتوئید، نوروپاتی محیطی و پای چکشی نیز می‌توانند احتمال بروز میخچه و پینه را افزایش دهند.
- انواع میخچه
میخچه‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
۱٫ میخچه سخت: این نوع میخچه رایج‌ترین نوع است و در نواحی‌ای از پا که فشار زیادی تحمل می‌کنند، مانند بالای انگشتان یا کف پا، ظاهر می‌شود. میخچه‌های سخت دارای هسته مرکزی هستند و پوست اطراف آن‌ها سخت و ضخیم است.
۲. میخچه نرم: این نوع میخچه کمتر رایج است و بیشتر در بین انگشتان پا که رطوبت بیشتری وجود دارد، ایجاد می‌شود. میخچه‌های نرم دارای بافت مرطوب و نرمی هستند و نسبت به میخچه‌های سخت قوام کمتری دارند. این نوع میخچه بیشتر مستعد عفونت‌های قارچی و باکتریایی است و باید با دقت بیشتری درمان شود.
- انواع پینه
پینه‌ها نیز به دو دسته تقسیم می‌شوند:
۱. پینه پا: بیشتر در نواحی پاشنه پا، کف پا و قوزک دیده می‌شود. این نوع پینه معمولاً در اثر فشار ناشی از کفش‌های نامناسب یا ایستادن طولانی‌مدت ایجاد می‌شود.
۲٫ پینه دست: این نوع پینه بیشتر در افرادی دیده می‌شود که به مشاغلی با تماس مکرر دست با سطوح خشن می‌پردازند، مانند کارگران ساختمانی، مکانیک‌ها یا ورزشکاران.
- علائم و نشانه‌های میخچه و پینه
تشخیص میخچه و پینه معمولاً از طریق علائم و نشانه‌های زیر صورت می‌گیرد:
۱. ضخیم شدن و سختی پوست: ناحیه‌ای که در تماس مکرر با فشار یا اصطکاک قرار می‌گیرد، به‌تدریج سخت و ضخیم می‌شود.
۲. ایجاد برجستگی یا توده: این برجستگی‌ها ممکن است به‌صورت کوچک یا بزرگ باشند و به‌خصوص در نواحی انگشتان پا یا کف دست قابل مشاهده باشند.
۳. درد هنگام راه رفتن یا پوشیدن کفش: میخچه‌ها به‌ویژه در صورت تماس با کفش یا زمین، ممکن است باعث درد شوند.
۴٫ خشکی و ترک‌خوردگی پوست: پینه‌ها ممکن است باعث خشکی و ترک‌خوردگی پوست شوند که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به ایجاد زخم شود.
- درمان میخچه و پینه: چگونه از شر آن‌ها خلاص شویم؟
خوشبختانه روش‌های متعددی برای درمان میخچه و پینه وجود دارد. در اینجا به برخی از بهترین و رایج‌ترین روش‌های درمانی اشاره می‌کنیم:
۱. درمان‌های موضعی
اسید سالیسیلیک: یکی از مؤثرترین روش‌های درمانی برای میخچه و پینه، استفاده از اسید سالیسیلیک است. این ماده به‌عنوان کراتولیتیک عمل می‌کند و به تدریج پوست سخت‌شده را نرم کرده و لایه‌های اضافی پوست را از بین می‌برد.
غلظت‌های پایین‌تر این ماده (۱۰-۱۷ درصد) برای درمان میخچه و پینه مناسب هستند. این درمان به‌خصوص برای افرادی که دارای میخچه‌های سخت هستند، بسیار مؤثر است. استفاده از اسید سالیسیلیک باید به‌طور منظم و با مشاوره پزشک انجام شود، به‌ویژه برای افرادی که دیابت یا مشکلات گردش خون دارند، زیرا استفاده نادرست از آن می‌تواند منجر به زخم‌های جدی شود.
۲. استفاده از اوره و لاکتات آمونیوم
اوره و لاکتات آمونیوم نیز به‌عنوان عوامل کراتولیتیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. این مواد با نرم کردن پوست‌های ضخیم، به برداشتن لایه‌های اضافی کمک می‌کنند. اوره علاوه بر خواص کراتولیتیکی، دارای خواص ضدباکتری و ضدقارچ است که به جلوگیری از عفونت‌های ثانویه کمک می‌کند.
۳. درمان‌های خانگی
برای درمان میخچه و پینه‌های خفیف، می‌توانید از روش‌های خانگی ساده‌ای استفاده کنید. یکی از روش‌های مؤثر استفاده از سنگ پا است. پس از خیس کردن پاها به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه در آب گرم، به آرامی با سنگ پا پوست‌های سخت‌شده را بردارید. استفاده از روغن کرچک یا مرطوب‌کننده‌های خانگی نیز می‌تواند به نرم کردن پوست کمک کند. برای اثر بهتر، پس از استفاده از مرطوب‌کننده، جوراب بپوشید تا رطوبت حفظ شود.
۴. چسب‌های میخچه
چسب‌های میخچه یکی دیگر از درمان‌های موجود است که معمولاً برای میخچه‌های سطحی و کوچک استفاده می‌شود. این چسب‌ها حاوی اسید سالیسیلیک یا مواد کراتولیتیک دیگری هستند که به تدریج به از بین بردن میخچه کمک می‌کنند. اگرچه این چسب‌ها در بسیاری از موارد مؤثر هستند، اما در برخی از افراد مانند بیماران دیابتی یا افرادی که مشکلات گردش خون دارند، باید با احتیاط استفاده شوند.
۵. تزریق تریامسینولون و درمان‌های پیشرفته
در مواردی که میخچه یا پینه به دلیل التهاب یا فشارهای شدید ایجاد شده است، پزشک ممکن است از تزریق تریامسینولون برای کاهش التهاب و تسکین درد استفاده کند. این درمان به‌ویژه برای افرادی که به میخچه‌های دردناک مبتلا هستند، مؤثر است.
۶. لیزر درمانی و جراحی
برای میخچه‌ها و پینه‌های بسیار عمیق که به درمان‌های معمولی پاسخ نمی‌دهند، ممکن است لیزر درمانی یا جراحی تجویز شود. در این روش‌ها، پزشک با استفاده از لیزر یا ابزار جراحی، ناحیه سخت و ضخیم پوست را برداشته و میخچه یا پینه را کاملاً از بین می‌برد. لیزر دی‌اکسید کربن یکی از روش‌های محبوب برای درمان ضایعات عمقی و دردناک است.
۷. تزریق سم بوتولینوم
یکی دیگر از روش‌های پیشرفته برای درمان میخچه‌های مقاوم، تزریق سم بوتولینوم است. این روش معمولاً برای میخچه‌های کف پا و پاشنه مورد استفاده قرار می‌گیرد و با کاهش فعالیت عضلات و فشار روی ناحیه مورد نظر، به کاهش درد و بهبود وضعیت پوست کمک می‌کند.
- چگونه می‌توان از میخچه و پینه پیشگیری کرد؟
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با رعایت چند نکته ساده می‌توان از بروز میخچه و پینه جلوگیری کرد:
۱٫ استفاده از کفش‌های مناسب: کفش‌هایی با اندازه مناسب، پاشنه کوتاه (کمتر از ۴ سانتی‌متر) و نوک گرد می‌توانند به جلوگیری از فشار زیاد به پا کمک کنند. همچنین کفش‌های با کفی‌های طبی و نرم برای افرادی که دارای بدشکلی‌های پا هستند، توصیه می‌شود.
۲٫ پوشیدن جوراب‌های مناسب: استفاده از جوراب‌های نخی و نرم که باعث کاهش اصطکاک بین پا و کفش می‌شود، بسیار مهم است.
۳. رعایت بهداشت پا: شستن و خشک کردن پاها، به‌ویژه بین انگشتان، از ایجاد رطوبت و عفونت جلوگیری می‌کند.
۴. استفاده از سنگ پا و مرطوب‌کننده‌ها: استفاده منظم از سنگ پا و مرطوب‌کننده‌ها باعث نرمی پوست و کاهش ضخامت آن می‌شود.
۵٫ پرهیز از ایستادن یا راه رفتن طولانی‌مدت: کاهش فشار بر پاها و استراحت کافی می‌تواند به پیشگیری از ایجاد میخچه و پینه کمک کند.
- سوالات پرتکرار
۱٫ آیا میخچه و پینه مسری هستند؟
خیر، میخچه و پینه ناشی از اصطکاک و فشار مکرر روی پوست هستند و به هیچ عنوان مسری نیستند.
۲٫ میخچه چگونه درمان می‌شود؟
درمان میخچه شامل استفاده از داروهای موضعی مانند اسید سالیسیلیک، چسب‌های میخچه و در موارد شدیدتر، لیزر درمانی یا جراحی است.
۳٫ میخچه بیشتر در کدام نواحی بدن ایجاد می‌شود؟
میخچه‌ها معمولاً در نواحی‌ای که تحت فشار هستند، مانند کف پا، بالای انگشتان یا بین انگشتان پا ایجاد می‌شوند. در برخی موارد ممکن است در دست‌ها نیز ایجاد شوند.
۴٫ پینه بیشتر در کدام نواحی بدن ایجاد می‌شود؟
پینه معمولاً در نواحی‌ای که اصطکاک و فشار زیادی وجود دارد، مانند کف پا، پاشنه، کف دست و قوزک پا ایجاد می‌شود.
۵٫ آیا استفاده از چسب میخچه مؤثر است؟
بله، چسب‌های میخچه می‌توانند به از بین بردن میخچه‌های سطحی و کوچک کمک کنند. اما باید با احتیاط در افراد دیابتی یا با مشکلات گردش خون استفاده شوند.
۶٫ آیا می‌توان از میخچه و پینه پیشگیری کرد؟
بله، با استفاده از کفش‌های مناسب، پوشیدن جوراب‌های نرم و نخی، و رعایت بهداشت پا می‌توان از بروز میخچه و پینه پیشگیری کرد.
۷٫ چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر میخچه یا پینه به شدت دردناک شده یا به درمان‌های خانگی پاسخ نمی‌دهد، باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا علت دقیق آن مشخص شده و درمان مناسب تجویز شود.
References:
- Mann RA. Pain in the foot. 1. Evaluation of foot pain and identification of associated problems. Postgrad Med. 1987 Jul;82(1):154-7, 160-2.
- Cheon JJ, Uhm JY, Kang GH, Kang EG, Kim SY, Chang SS. Evaluation of the dermatologic life quality among cleanroom workers in a secondary battery factory. Ann Occup Environ Med. 2016;28(1):39.
- Freeman DB. Corns and calluses resulting from mechanical hyperkeratosis. Am Fam Physician. 2002 Jun 1;65(11):2277-80.
- Farndon L, Concannon M, Stephenson J. A survey to investigate the association of pain, foot disability and quality of life with corns. J Foot Ankle Res. 2015;8:70.
- Murphy GA. Lesser Toe Abnormalities: Corns (Helomata and Clavi). In: Canale ST, editor. Campbell’s Operative Orthopaedics. 10th ed. St. Louis, MO: Mosby; 2003. p. 4063-5.
